Mehmet H. GÜLEL

Türkiye’de son yılların en geniş ala­nını etkileyen zirai don olayı ya­şandı. Şubat ve mart ayında lokal olarak yaşanan don, bu sefer 10-14 Nisan tarihlerinde kar yağışı ve soğuk havanın tesiriyle tarım merkezlerinin büyük bir kısmında tesirli oldu. İç Anadolu, Mar­mara, Trakya, Ege, Doğu Anadolu ve Ka­radeniz’de 36 vilayette tesirli olan zirai don başta kayısı, kiraz, ceviz, elma, armut, şeftali, üzüm üzere pek çok meyveyi dalın­da kuruttu. Ekili ve dikili olan meyve ve sebzelerin büyük bir kısmı ziyan görmesi nedeniyle rekoltelerde önemli randıman kaybı bekleniyor. Bilhassa meyve eserlerinde zararın boyutu iç piyasayı ve ihracatı et­kileyecek kadar büyük.

Tarımın zelzelesi olan ‘zirai don’ eko­nomiyi de derinden etkileyecek. Don ola­yının çiftçilerin yanı sıra tüketicilerin daha değerli eser tüketmesine, besin ihra­catının düşmesine ve ithalatın artmasına da tesirli olması bekleniyor. Türkiye’nin dünyada ihracatta öne çıktığı kiraz, şef­tali, elma, üzüm, kayısı üzere eserlerde ih­racatının gerilemesine ve bu eserlerin işlenmesinden elde edilen meyve suyu ve konsantre üretiminin önemli manada düşürmesi öngörülüyor. Dal temsil­cileri, zirai don faturasının ağır olacağı­nı belirtiyor. Öte yandan yeniden zirai donun eserinin yanı sıra ziraî istihdamı da etkileyebileceği aktarılıyor. Temsilciler, zirai donun yaşandığı bölgelerde afet böl­gesi ilan edilmesini talep ediyor.

Fındığın fiyatı 30 lira arttı

Fındıkta rekolte kaybının birinci etapta yüzde 60’a yakın olduğunu kaydeden Fındık Brokeri Osman Çakmak, don olayının bütün Karadeniz bölgesinde tesirli olduğunu söyledi. Fındık dışın­da kiraz üzere başka meyve ağaçlarının da etkilendiğini belirten Çakmak, “Do­nun tesiri 2 yıl sürecek kadar ziyan ver­di. Ağaçlarda kollar kurudu. Çayda da yüzde 30-35 oranında bir kayıp olduğu belirtiliyor. Öte yandan don olayından sonra kabuklu fındık fiyatları kilogra­mı 140 liradan 170 liraya yükseldi. Yeniden dondan sonra TMO’da bulunan 70 bin ton fındık 2022 yılı mahsulü kapış ka­pış gitti. Birinci etapta çok talep gelmemiş­ti. Don hadisesinden sonra herkes fın­dık almaya çıktı. TMO 52 liradan aldığı fındığı, 125 liradan sattı. TMO elinde mahsul bulunması akla yatkın hareket. Stratejik olarak deposunda fındık tut­masının ne kadar değerli olduğu bu cins afetlerde ortaya çıkıyor” dedi. Niğde’de şu an don ziyanını rakamsal olarak bir değerlendirmenin yapmanın mümkün olmadığını belirten Niğde Ziraat Oda­sı Başkanı Veli Kenar, fakat sert çekir­dekli meyvelerin tamamı ve elma ağaç­larını da yüzde 80’inin ziyan gördüğü üzere durduğunu aktardı. Hasar miktarı­nın 3-5 gün içinde belirli olacağını ileten Kenar, buğday ve arpalarda da tekrar za­rarı var lakin toparlar diye düşündükle­rini söz etti.

“Malatya afet bölgesi ilan edilsin”

Yaşanan zirai don sonrası Malatya’nın “Genel Hayata Tesirli Afet Bölgesi” ilan edilmesi için Cumhurbaşkanlığı baş­ta olmak üzere ilgili bakanlıklara resmi müracaatta bulunduklarını belirten Ma­latya Ticaret ve Sanayi Odası Yönetim Kurulu Lideri Oğuzhan Cet Sadıkoğ­lu, “Yaşadığımız don afetinin getireceği ekonomik kaybı kaldıracak güçte değiliz. Üreticimiz başta olmak üzere kentimizin ekonomik kaybının tespiti ve takviyesi için afet bölgesi ilan edilmesi kaidedir. Talebi­mizi resmi olarak ilettik” dedi.

Don afetinin kayısıda büyük ziyana ne­den olduğuna vurgu yapan Malatya Tica­ret Borsası Başkanı Ramazan Özcan, 13 ilçenin tamamında artık meyve bağlama periyodu olduğunu belirtti.

Konya Kiraz Üreticileri Birliği Başka­nı Suat Ordu, Türkiye’deki kiraz üreti­minin yaklaşık yüzde 60’ı Akşehir böl­gesinde gerçekleştiğini ve birçok bahçe­yi büsbütün kullanılmaz hale getirdiğini iletti. Ordu, don olayının, bölge çiftçisi kadar ziraî iş gücü açısından da bü­yük bir kayba neden olduğunu belirtti.

Bayraktar: Alandayız, üreticimizin yanındayız

Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Lideri Şemsi Bayraktar, 10-13 Nisan tarihlerinde yurdun birçok bölgesinde tesirli olan zirai don felaketi sonrasında alanda başlatılan hasar tespit çalışmaları yaptıklarını belirterek, “Üretimin sürdürülebilirliği ve besin teminatımızın sağlanması için çiftçilerimizin desteklenmesi hayati kıymet taşıyor. Zararın boyutunu yerinde göreceğiz. Tüm üreticilerimize geçmiş olsun dileklerimi iletiyorum” dedi.

Kaynak: Dünya