Teknoloji çağının süratle gelişmesiyle birlikte, dünya daima olarak yeni bir dönüşüm sürecinin içine giriyor. Hatta iktisat artık dönüşüm tamlamalarıyla biçimleniyor: Yeşil dönüşüm, ikiz dönüşüm, üçüz dönüşüm ve alışılmış ki dijital dönüşüm. Hepsi de artık sürdürülebilirlik temelinde yoğurularak, şekilleniyor. Yapay zekâ ise bu hamurun en fazla ilgi gören eser hali. Pekala nedir yapay zekâyı, dönüşüm sürecinde bu kadar tesirli kılan?..
Yapay zekânın kendisine sürdürülebilirlik açısından neden yararlı olduğunu anlatacağı bir cümle yazmasını istedim ve saniyeler içerisinde şöyle bir cümle sarf etti: “Yapay zekâyı kullanmak, yalnızca bir teknolojiyi kullanmak değil, birebir vakitte daha yeşil, daha akıllı ve daha sürdürülebilir bir geleceğe küçük lakin manalı bir adım atmaktır.” Birebir soruyu Yapı Kredi Kurumsal İrtibat Yöneticisi ve Yapay zekâ: Gücün iki yüzü kitabının müellifi Arda Öztaşkın’a sordum. Öztaşkın’ın yanıtı şöyle oldu: “Bence yapay zekâ, sürdürülebilirlik konularını çözebilecek yegâne güçte bir araç.”
Mesele, dijital adaptasyonun ötesinde
Deloitte tarafından yayınlanan yeni bir araştırmaya nazaran önümüzdeki 5 yıl içinde Türkiye’deki mevcut iş gücünün yüzde 47’si, yapay zekâ dolayısıyla ya işini kaybedecek, ya değişecek ya da dönüşmek zorunda kalacak. Yani insanlık, yapay zekâ ile olan bahtını kendi belirleyecek.
Araştırmaya ait değerlendirmesinde yapay zekânın, özellikle bu teknolojiyi nasıl kullanacağını bilmeyen, süratle bu teknolojiyle tanışan ülkeleri daha çok tehdit ettiğini söyleyen Arda Öztaşkın, “Araştırmaya nazaran İskandinav ülkelerde yapay zekâ kaynaklı yaşanacak sorunların oranı yüzde 30’un altında. Yani mevzu dijital adaptasyonun ötesinde. Bence iş dünyasının bugün her şeyi bırakıp, yarın nasıl dönüşeceğini, çalışanlarını ve kurumunu yapay zekâ teknolojisine nasıl hazırlayacağını düşünmesi lazım. Ancak hiçbirinin ‘hiçbir’ fikri yok. O yüzden her işi yapay zekâ yapmaya başladığında, kurumlar çalışanlarla ilgili nasıl aksiyonlar alacak yahut alabilecek mi? Tartışılır…” dedi.
Yapay zekâ tanrılaşırsa ne olacak?
Yapay zekânın, sürdürülebilirlik hususlarını çözebilecek yegâne güçte bir araç olduğunu söyleyen Öztaşkın, “Verimlilik, optimizasyon, kaynak yönetimi… Yapay zekâ, birçok alana yönelik tahlil imkanı sunuyor, sunmaya da devam edecek. Ama yapay zekânın bir de karanlık yüzü var. Zira çok ölçeklendirilebilir, çok yükseltilebilir. Kişi yerine algoritmalar karar verdiğinde onun sorumluluğunu kimin alacağı, verilen kararların doğruluğunun kim tarafından belirleneceği büyük bir soru işareti. Pekala algoritmalar her şeyi devraldığında o vakit insan ne olacak?
O vakit insanın manası, insanın yarattığı katma bedel, insanlığın kendisi ne duruma düşecek? Dijital eşler olduğunda, ‘Ben artık yapay zekayla memnunum, fizikî bir eşe gereksinimim yok’ diyenler olduğunda insanlık ne yapacak? İnsanın kendini gerçekleştirme öyküsü ne duruma gelecek? Daha da uç noktayı söyleyeyim. Her şeyi bilen, her şeyi gören, her şeyle ilgili doğru karar verdiğini düşündüğün yapay zekâya, din üzere gören beşerler olduğunda, yani yapay zekâ tanrılaştığında o vakit ne çeşit kıssalar yaşayacağız..?
Bunları da düşünmek lazım. Ben yapay zekânın çok büyük fırsatlar barındırdığını düşünüyorum. Bugün çözme konusunda ne yapacağımızı hiç bilmediğimiz konuların yahut problemlerin tahlili için bence kapı aralayabilir. Fakat birebir zamanda pek çok noktada da bugün hiç aklımıza bile gelmeyen meseleleri karşımıza çıkartabilecek de bir karanlık güce dönüşebilir” değerlendirmesini yaptı.
“Finanse ettiğimiz her bir emisyondan biz sorumluyuz”
Yapı Kredi olarak 2011 yılında Borsa İstanbul’a kote şirket olunmasının tesiriyle sürdürülebilirlik raporlamalarına başladıklarının bilgisini veren Arda Öztaşkın, “Gerek ulusal teamül gerekse de memleketler arası teamül finans kesiminin sürdürülebilirlik için kritik olduğunu söylüyor. Zira biz aslında finanse ettiğimiz her bir ünite emisyondan sorumluyuz. Yani ilişki içinde bulunduğumuz sektörün yarattığı emisyon yükü, bizim onlarla olan kredi ilişkilerimizin oranıyla aslında çerçevelenmiş durumda. Yani ben on ünite kredi veriyorsam, onun yarattığı yüz birimlik emisyonun aslında yüzde 10’undan ben sorumluyum. Zira onun yüzde 10’unu ben finanse ediyorum. Bu nedenle en çok emisyon yaratan büyük müşterilerimizin dönüşümüyle ilgili de içerde planlamalar yaparak ilerliyoruz” diye konuştu ve ekledi: “Kahverengi dalların yeşil dönüşümü mümkün olduğu için onların yatırımlarının desteklenmesi kıymetli. Aksi halde oradaki dönüşüm öyküsünü ıskalamış oluruz. Bu da sürdürülebilirlik maksatlarına ulaşımda çok büyük bir mani.”
Patinajın sebebi ekonomik rekabet üstünlüğü
1912 yılına ilişkin bir gazete kupüründe fosil yakıtların sera gazı salımını artırdığı ve bunun da iklim değişikliğine yol açtığıyla ilgili makaleler olduğunu belirten Öztaşkın, “Bilinç düzeyi bugünkü kadar yaygın olmasa da bilinen bir gerçek vardı. Ama insanlık yahut karar vericiler bile bile bu noktaya getirdi durumu. Bugün de geri dönüşle ilgili patinaj yapıyorlar. Zira ekonomik rekabet üstünlüğünü fakat ve lakin bu türlü sağlayacaklarını düşünüyorlar. Fakatdaha konforlu değil, daha acı dolu bir gerçek bizi bekliyor. Dönüşümü kapsayan işlere el freni çekersek, çok değil beş-on yıl içinde bile insanlık, apayrı bir zorluk içinde yaşama riskiyle karşı karşıya olacak” tabirlerinde bulundu.
STEP, eko-anksiyeteye de tahlil oldu
Yapı Kredi Sürdürülebilir Tercih Programı (STEP) uygulamasından finansal bir beklentileri olmadığını belirten Arda Öztaşkın, “Müşteri kazanalım yahut buradaki STEP puanlarını World puana çevirelim, müşteri istediği yerde harcasın diye bakmıyoruz. Banka, stratejik olarak bu mevzuyu tamamen yarar olarak kurguladı, yatırımını da ona nazaran yapıyor. Hedefimiz da bu tarafı büyütmek ve şu an 5-6 STK’nın sayısını artırmak. Aslında işin en hoş tarafı yarattığın tesirin daima büyüyor olması. Müşterilere yaptıkları sürdürülebilir tercihler karşılığında puan yükleniyor ve o puanlar tekrar müşterinin kendi tercih ettiği, uygulama için özel olarak hayata geçirilen toplumsal sorumluluk projelerine bağışlanıyor. Bu yalnızca eko-anksiyete denilen probleme da bir nebze tahlil geliştirilmiş oluyor” ifadelerini kullandı
Hani yemek bizim için kutsaldı?
Dünyanın en büyük evsel besin atığı yapan 3’üncü ülkenin Türkiye olduğunu hatırlatan Öztaşkın, “Biz bu türlü bir kültür değildik. Tabakta kalan tek bir makarna bizi kovalardı, ekmek asla atılmazdı. Hani yemek bizim için kutsaldı? Neden mevcut iktisatta hem kendimizi ziyana uğratıp, hem de kültürümüzden uzaklaşıyoruz? Bunu sorgularken, mevcut iktisatta cam şişe daha değerli diye suyu plastik şişeyle neden içiyoruz bunu da sorgulayabiliriz. Zira problem maliyet değil. Maliyet olsa, en fazla besin atığını çıkaran 3’üncü ülke olmazdık. İşte biz Yapı Kredi STEP için yola çıkarken günlük tercihlerle sürdürülebilir olacaklarını göstermek istedik” tabirlerinde bulundu.
ABD-Çin ortası yapay zekâ soğuk savaş dönemi
Yapay zekanın regüle edilmeye çalışıldığını ama edilemediğini belirten Öztaşkın, “Bir denetim düzeneği yok. Niçin? Zira bir rekabetçi öge ülkeler ortasında da. Ben Amerika ile Çin’in ortasında bir yapay zekâ soğuk savaşı periyoduna girdiğimizi düşünüyorum. Zira yapay zekâ silah olarak kullanılabilir. Onunla, altyapıyı çökertmeye gücüne sahip olabilirsin. Dünyanın iki ucundaki insanların bir ortaya gelip geliştirebileceği sistemlerden bahsediyoruz. Yaratacağı tesirde iki kişinin geliştirmenin ötesini milyonlarca insan için bir şey söz edebilir” diye ekledi.
Trump sonrası fonlarda erozyon yaşanıyor
Sürdürülebilirlik odaklı yatırımlara gidecek fon sayısı çok yüksekken, bu sene o tarafta çok önemli bir erime görüldüğünü belirten Yapı Kredi Kurumsal Bağlantı Yöneticisi Arda Öztaşkın, “Burada da Trump sonrası yaşanan bir erozyon olduğunu söylemek mümkün. Lakin tüm bunlar süreksiz tesirler. Zira bu mevzuya yatırım yapacak fonların gideceği adreslerde sürdürülebilirlik planları ve eforu hala çok belirleyici. Olması gerektiği üzere davranan müşterilere çok büyük olmasa da fiyat avantajı yaratılıyor” dedi.
Kaynak: Dünya
